³ÉÈËVRÊÓƵ

Pam fod diogelwch trydanol yn fater o ddifrif?

Mae diogelwch trydanol yn un o agweddau pwysicaf cynnal cartref diogel. Yng Nghymru, mae'n ofynnol i landlordiaid gael eu heiddo wedi'u harchwilio'n rheolaidd i sicrhau bod gosodiadau trydanol mewn cyflwr da. Mae'r archwiliadau hyn yn cael eu cofnodi mewn Adroddiad Cyflwr Gosodiadau Trydanol, y mae'n rhaid ei adnewyddu o leiaf bob pum mlynedd a'i rannu â thenantiaid.

O dan Ddeddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016 (Renting Homes (Wales) Act), rhaid i landlordiaid sicrhau bod yr eiddo y maent yn ei osod yn "addas i bobl fyw ynddo". Mae hyn yn golygu, ochr yn ochr â darparu gwres, dŵr ac awyru priodol, bod yn rhaid i'r eiddo hefyd fodloni safonau diogelwch sylfaenol, gan gynnwys diogelwch trydanol.

Fodd bynnag, i lawer o denantiaid yng Ngogledd Cymru, gall deall yr hyn y maent â hawl i'w dderbyn a'r hyn sy'n cyfrif fel torri'r rhwymedigaethau hyn fod yn ddryslyd.

Dyfarniad Llys Diweddar

Yn achos Coastal Housing Group Ltd and Others v Mitchell and Others Roedd landlordiaid cymdeithasol Cymru wedi methu â darparu Adroddiadau Cyflwr Trydanol i denantiaid. Honnodd y tenantiaid fod absenoldeb y dogfennau hyn yn gwneud eu cartrefi'n anaddas i bobl fyw ynddynt a cheisiasant ad-daliad rhent.

Derbyniodd y llys fod y landlordiaid wedi torri eu dyletswyddau'n dechnegol, ond gwrthododd yr hawliad am ad-daliad rhent. Penderfynodd y barnwyr y byddai angen i'r tenantiaid ddangos eu bod wedi dioddef colled neu niwed gwirioneddol o ganlyniad i'r adroddiadau coll. Mewn geiriau eraill, os oedd yr eiddo'n parhau'n ddiogel a bod y tenantiaid yn parhau i elwa o fyw yno, ni ellid hawlio iawndal yn awtomatig.

Mae'r penderfyniad hwn yn rhoi eglurder i landlordiaid a thenantiaid. Mae'n cadarnhau, er bod yn rhaid i landlordiaid ddilyn eu rhwymedigaethau diogelwch yn llym, na all tenantiaid lwyddo mewn hawliadau am ad-daliad oni bai y gallant ddangos bod torri'r rhwymedigaethau gan y landlord wedi achosi niwed pendant.

 Y Fframwaith Gyfreithiol

Daw'r prif amddiffyniad cyfreithiol i denantiaid yng Nghymru o Ddeddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016, fel y'i diwygiwyd gan Ddeddf Rhentu Cartrefi (Diwygio) (Cymru) 2021. Symleiddiodd y ddeddfwriaeth hon gyfraith tenantiaeth drwy gyflwyno "contractau meddiannaeth", a ddisodlodd y rhan fwyaf o fathau hÅ·n o denantiaethau.

Rhaid i landlordiaid gadw eu eiddo'n ddiogel ac mewn cyflwr da, sy'n cynnwys cynnal a chadw gosodiadau trydanol a nwy cadarn a sicrhau bod strwythur a thu allan yr adeilad yn parhau i fod mewn cyflwr da. Cefnogir y dyletswyddau hyn gan gyfreithiau cynharach fel Deddf Landlord a Thenant 1985 a Deddf Tai (Cymru) 2014, a greodd system drwyddedu Rhentu'n Ddoeth Cymru.

Fodd bynnag, mae'r dyfarniad diweddar yn dangos nad yw pob toriad yn arwain at iawndal yn awtomatig. Efallai na fydd diffyg cydymffurfio technegol, fel gwaith papur ar goll, yn ddigon oni bai y gall y tenant brofi bod y diffyg dogfennaeth wedi arwain at risg neu golled wirioneddol.

Beth mae hyn yn olygu i denentiaid?

I denantiaid, mae'r penderfyniad yn tynnu sylw at bwysigrwydd casglu tystiolaeth a deall terfynau eu hawliau. Nid yw tystysgrif ar goll o reidrwydd yn golygu bod eiddo yn anniogel, ond gall fod yn arwydd rhybuddio o reolaeth wael neu esgeulustod o hyd.

Os yw tenant yn amau bod gosodiadau trydanol yn ddiffygiol neu'n anniogel, dylent roi gwybod am y mater i'w landlord neu asiant gosod yn ysgrifenedig. Gall cadw cofnodion clir, fel copïau o e-byst, lluniau, neu lythyrau, ei gwneud hi'n haws dangos bod pryderon wedi'u codi a'u hanwybyddu. Os na fydd y landlord yn gweithredu, gall y tenant gysylltu â Rhentu Doeth Cymru neu dîm iechyd amgylcheddol yr awdurdod lleol i gael archwiliad pellach.

Er bod atebion cyfreithiol yn bodoli, mae cymryd cyngor cynnar yn aml yn helpu i atal problemau rhag gwaethygu. Mae Clinig Cyngor Cyfreithiol Prifysgol Bangor yn cynorthwyo tenantiaid yn rheolaidd sy'n ansicr o yw eu landlord wedi cyflawni eu dyletswyddau cyfreithiol, yn enwedig o ran atgyweiriadau a safonau diogelwch.

Yng Nghlinig Cyngor Cyfreithiol Prifysgol Bangor (BULAC), mae myfyrwyr yn gweithio o dan oruchwyliaeth broffesiynol i ddarparu cyngor cyfreithiol cyfrinachol am ddim i'r gymuned leol. Gall cynghorwyr eich helpu i adolygu eich dogfennau tenantiaeth, egluro eich hawliau o dan gyfraith tai, a drafftio llythyrau at eich landlord os oes angen.

I archebu apwyntiad, ffoniwch 01248 388411 neu anfonwch e-bost at bulac@bangor.ac.uk